Oğuzların Boz-Oklar kolunun Gün-Han Oğullarına tabi olan BAYAT BOYU’ na dayanmaktadır. Tarihte Dede Korkut (Korkut Ata) , Şair Fuzuli gibi önemli şahsiyetler yetiştirmiş olan , ‘’devleti ve nimeti bol , devlet ve nimet sahibi ‘’ manasına gelen Bayatların sembolü şahindi. Diğer Oğuz boyları gibi Sir i-derya (Seyhun) Nehri kıyılarında ve kuzeydeki bozkırlarda yaşayan Bayat Boyu İslamiyet’in kabulünden sonra bir kısmı 11.yüzyılda Selçuklu Hükümdarları idaresinde Horasan ve İran üzerinden Anadolu’ya ve Suriye’ye gelirler , diğer oymak ve boylarda 13.yüzyılda Büyük göçün ve Moğol istilasının etkisiyle Irak ve Suriye’ ye gelirler. Buralarda bazı siyasi hadiselere katılıp , büyük bir ihtimalle Dulkadirli Beyliğini kurdular. Buradan önce Maraş ve Elbistan bölgesine , sonra diğer Türkmen boyları ile beraber 15. yüzyılın başlarında da Yozgat ve komşu yörelerde Bozok oymaklarına yerleşirler. Yerleşik hayata geçtikten sonra da uzunca bir müddet yaylaya çıkma geleneğini bırakmadılar . Bayatların bir kısmı kışın Kuzey Suriye’ye ve Şam’a gittikleri için Şam Bayatı adını aldılar. Hayvancılıkla uğraşan Cins atlar yetiştirip çiftçilik yapan Bayatlar yaylak (yazlık) olarak Maraş ve civarı , kışlak (kışlık) olarak Şam’ı kullandılar. Şam’da halen bayat mahallesi diye bir bölgenin olduğu bilinmektedir.Hatta Şamdan gitmeye karar veren Bayat Boyuna ; ‘’ Dağlık ve keklik öten yerde durmayın , Saz biten , kaz öten yerde konaklayın ‘’ demişler. Şamdan önce Maraşa yerleşip oradan dağılırlar.
Anadolu’da kalan Bayatlar, Pehlivanlı ve Reyhanlı gibi güçlü obalar olarak hayatlarını sürdürdüler. 17. yüzyılda Bayat obalarından çoğu Pehlivanların geri kalanları da Reyhanlıların etrafında toplandılar. Böylece 18. yüzyılda Pehlivanlılar 15.000 çadıra sahip güçlü bir oymak halinde Bozokta (Yozgat ) oturdular.
19. yüzyılda Pehlivanlıların çoğu Yozgat-Ankara arasındaki yöreye yerleşirler. Bugün halen Anadolu’nun bazı bölgelerinde Bayat , Şambayat ismiyle anılan yerleşim alanları bulunmaktadır
Şam Bayat boyuna bağlı olan ;
Yahyalu Yörüklerinin 1613 yıllarında Kayseri civarına,
Bekdik Aşiretinin ;1700 yıllarında Kırşehir, Nevşehir, Kaman, Aksaray bölgesine.
Kuzu Güdenli Oymağının ; 19.yüzyılda Kayseri’nin Kucakkışla (Akkışla) yöresine
Boynu İnceli Tükmenleri grubu ; 1750 yılların da Maraş’tan ; Nevşehir ve köylerine Yabanlı Aşiretinin ; 1700–1750 yılları arasında Maraş tan ; Akkışla , Topaklı , Kozaklı civarına
Avşar’ dan Gaffarlular’ ın ; Nevşehir Kozaklı Kayaaltı bölgesine yerleştikleri bilinmektedir.
Muhtemeldir ki ! Yukarıda ki aşiretler (hangisi olduğu bilinmemekte) arasından 6- 7 hanelik bir gurup önce Kayapınar mevki civarına sonra Zank ve de Göçyolu mevkiine daha çok kısa bir müddet Barak ‘ta ki kömler civarına sonrada Karabağ mevkine yerleşir. Rivayete göre bir müddet yazları yayla (yaylak) olarak karabağ kışları (kışlak) olarak şu anda köyümüzün bulunduğu yeri kullanır. Kuyu adı ;köyün ortasında girişte ki derede Hacının Osmanın söğüdü denen büyük bir söğüt agacı olduğu içinde büyükçe bir kuyu olduğu köyün su ihtiyacını buradan karşıladığı bilinip köy adının kuyu kısmı buradan ; kışla adı konusunda ise iki rivayet olup birincisi yaylak olarak karabag kışlak olarak köyün bulunduğu yer kullanıldığı için , ikincisi ; büyükkışla köyünde askeri kışla varmış ve bizim köy de bir karakol olduğu hatta bizim köyde ki karakolda Bagler sülalesinden İsmail Bağın durduğu ; bu iki köyde ki karakolun kapanmasıyla kışla adının ordan kaldığı sanılmaktadır. Bir rivayete göre de bize ŞAMBAYATI denen beş köy olduğu Büyükkışla İğdelikışla Kuyulukışla Aşağıbarak ve Yukarı Barak olarak ayrıldığı düşüncesi vardır. Düşük bir ihtimale göre Ayhanlar da bu gruptan ayrılmıştır.
Osmanlı Devletinin 1840 yıllarında ki kayıtlarda Nevşehir bölgesinin Yozgat Vilayeti (eyaleti) Niğde Muhassıllığına (vergi toplayan il) bağlı olduğu , 1847 ‘deki idari yapılanmada ; Nevşehir , Konya Vilayetine bağlı livalardan (sancak) biri haline getirildiği , 1849 kayıtlarında merkezin Niğde’ ye taşınmasından söz edildiği bilinmektedir. 1867 Vilayet Nizamnamesine (iller kanunu)göre Nevşehir livası(sancak) kazaya(ilçe) dönüştürülerek Konya Vilayetinin Niğde Sancağına bağlanmıştır. Bu dönemde Niğde Sancağının Nevşehir , Ürgüp , Aksaray , Kırşehir ve Yahyalı olmak üzere beş kazası bulunmaktadır.1867’ den 1918 yılına kadar Nevşehir’in idari statüsünde bir değişme olmayıp buna karşın 1896 yılında Arapsun (Gülşehir) Niğde Sancağına bağlı bir kaza haline getirilir , bu yıllarda köyümüz Gülşehir bağlı idi. Kısa bir süre sonra Avanos a baglanıp ; Avanos ise Ankara Vilayetinin Kırşehir Sancağına bağlı bir kaza haline getirilir. Hacıbektaş ise Ankara Vilayetinin Kırşehir Sancağına bağlı bir nahiye(kasaba) durumundadır. Yani 1954 yılına kadar Kırşehir’e bağlı olan köyümüz 20 temmuz 1954 yılında Nevşehir’in il olması ile ; Nevşehir ilinin Avanos ilçesine bağlanarak bugünkü idari statüsünü almıştır.
köyümüzün kayıtları resmi belgelerde de 1850 yıllarından başlamaktadır .
1980’ lerde nüfuz 300’lere çıkıp 1990’ lardan sonra başlayan göç olayı ile nüfuz hızla düşmüş : 1997 ‘ de 84 kişi olan köy , 2000 yılında 79 kişi , 2008 yılında da 61 ‘e düşmüştür .
köy muhtarı : m.mustafa şahan
kuyulukışla derneği : ayvalı mahallesi sinem sokak 4/a keçiören ankara telefon: 03123528607
